آموزش انجام Diary Study
همونطور که در بخش اصول و مبانی تجربه کاربری و در چالش مطالعه خاطرات در UX به اهمیت استفاده از Diary Study اشاره کردیم, حالا در این اموزش ux به چگونگی انجام Diary Study اشاره میکینم که دقیقا چطور و به چه شکلی باید این روش رو به کار بگیرین و در این اموزش ما خیلی از ایده‌هایی که میشه یک مطالعه دفتر خاطرات رو به درستی انجام داد رو بهتون یاد میدیم.
اما به جای اینکه فقط چند توصیه و روش کلی رو بهت بگیم، فکر کردیم بهتره یک مثال واقعی رو براتون اماده کنیم:
شخص خیالی ما به نام “سمانه” در تیم توسعه یک اپلیکیشن کار میکنه که اخبار رو جمع‌آوری، مرتب و پخش میکنه. او و تیمش دارن ویژگی‌های جدیدی رو برنامه‌ریزی میکنن و می‌خوان بر اساس نیازهای ممکن کاربران اولویت‌بندی کنن.
او امیدواره که یه مطالعه انجام بده که بهش یه تصویر گسترده و دقیق از اینکه افراد چطوری، در تمام گروه‌های سنی و مناطق مختلف ارائه کنه ولی نمی‌تونه به سراسر کشور سفر کنه و شرکت‌کننده‌ها رو تا زمانی که بر روی یه عنوان کلیک میکنن، دنبال کنه. برای همین تصمیم می‌گیره یه مطالعه دفتر خاطرات انجام بده تا بهتر بفهمه چطور محصولش ممکنه ارزش بیشتری ارائه بده و بهتر به درد روزمره شرکت‌کننده‌ها بخوره.
گام پیش از شروع: آماده‌سازی و بهبود
برای اینکه بتونیم یه مطالعه خاطرات خوب داشته باشیم باید بدونیم که دقیقا چه راهی رو باید بریم پس لازمه که چند نکته ابتدایی بهتون متذکر بشیم:
✓ سوالات تحقیقی رو به گونه‌ای بپرسین که در چارچوب مطالعه و یادداشت خاطرات کار کنه
اول اینکه ساختار انجام مطالعه رو به گونه‌ای تعریف کنن که از قابلیت “همزمانی” که اپلیکیشن ها و وب سایت های یادداشت برداری مثل Notion فراهم میکنن بهرمند بشین. اگه با نوشن آشنایی ندارین اینجا میتونین قابلیت های Notion رو بخونین و اون رو دانلود کنین.
اگر شخصیت خیالی ما که از این به بعد اون رو سمانه صدا میکنیم از شرکت‌کنندگان بپرسه که معمولاً چطور اطلاعات رو ثبت میکنین اونها احتمالا میگن که هر آخر هفته اتفاقاتی که رخ داده رو یادداشت میکنیم. اما متاسفانه این نوع یادداشت نویسی از خاطرات به دلیل اینکه از زمان اتفاق مدتی گذشته و اثر اون چالش در ذهن کاربر کم رنگ تر شده, دیگه خیلی دقیق نیست چون احساسات کاربر رو در همون لحظه به چالش کشیده شدن یا تجربه کردن تعریف نمیکنه!
اما اگر از شرکت‌کنندگان بخواهد هر بار که تجربه ای رو کسب میکنن اون رو ثبت کنن یا به چند سوال سریع پاسخ بدن، احتمالاً به نوعی نزدیک‌تر به درک انگیزه‌ها و ناراحتی‌هایشان میرسیم. این یعنی نزدیک شدن به ذهن کاربر و اصطلاحا با کفش کاربر راه رفتن و تجربه کردن اونم اینقدر نزدیک 🙂
پس فراموش نکنین که چالش ها و اتفاقات پیچیده صرفا در لحظه رخ دادن اهمیت زیادی دارن اما با گذشت زمان از یاد میرن یا اثرشون در ذهن کمرنگ تر میشه.
✓ تعیین تاریخ‌های شروع و پایانی که شما نیاز دارید، قبل از اینکه شرکت‌کنندگان علاقه‌شون رو از دست بدن
حتی پر انرژی ترین شرکت کنندگان هم دچار خستگی از ثبت اطلاعات میشن به خصوص زمانی که مدت ثبت اطلاعات طول بکشه مثلا شش ماه! اینجاست که باید از خودتون بپرسین که: “واقعاً چه مدت باید این مطالعه رو انجام بدیم تا به نتایجی که ارزشمند باشن برسیم؟” همینطور: “چه مقدار از داده‌ها رپ واقعاً زمان دارم انتخاب کنم، برچسب بزنم و جستجو کنم؟”
✓ انتخاب ابزاری که با هدف‌ها، بودجه و زمان‌بندی شما سازگار باشه
حالا وقت تصمیم‌گیری مهمیه که باید انجام بدین: چطور احساسات و افکار شرکت‌کنندگان رو از مغزشان به پرونده تحقیق منتقل کنیم؟
چندین گزینه وجود داره که با هم بررسی میکنیم:
میتونی به طور کاملاً قدیمی عمل کنی
یک دفتر رو به شرکت‌کنندگانت بفرستی، ازشون بخوای داخلش بنویسن و اونو برگردونن. این روش در حالت نظری جذابیت داره و ساده به نظر میرسه اما در عمل ممکنه براتون چالش هایی رو به وجود بیاره مثلا اینکه تمام نتایج همزمان به دستت میرسه، که این باعث میشه همزمان با دسته‌بندی و اولویت‌بندی کردن اون همه اطلاعات به مشکل بخوری مثلا باید داده ها رو به صورت دستی وارد کنی, باید منتظر ارسال پستی بمونی که بسته حاوی دفتر یادداشت ها به دستت برسه و…
حالا با همه این مشکلات فرض کن که دستورالعمل‌هایی که تعریف کرده بودی روشن نبوده، شرکت‌کنندگان ممکنه اشتباه تفسیر کرده باشن و….
ما پیشنهاد میکنیم از این روش استفاده نکنی و سعی کنی حداقل از ابزارهای آنلاین برای جمع اوری این اطلاعات استفاده کنی.
میتونی خودت انجامش بدی
میتونی از یک روش ارتباطی که مخاطبت قبلاً باهاش آشناست، استفاده کنی. مثلا از طریق ایمیل، WhatsApp، تلگرام و غیره از مخاطبت بخوای که یادداشت هاش رو ثبت کنه. حالا بستگی به پلتفرمی که انتخاب می‌کنی و ابزارهای دیجیتالی که در دسترس داری، ممکنه بتونی ورودی‌های چندرسانه‌ای رو هم جمع‌آوری کنی یا به صورت خودکار یادآوری‌ها ارسال کنی که شرکت کننده ها فراموش نکنن که یادداشت ها و خاطراتشون رو ثبت کنن.
این کار همینطور به شما امکان جستجو در اطلاعات رو هم میده اما خب همه ما میدونیم که مرتب کردن داده ها و پیام ها در پیام رسان ها کار ساده ای نیست.
در نهایت، این رویکرد مقداری مشکل ایجاد میکنه و شما باید با داده‌های بسیار بی‌ساختار سر و کار داشته باشی و حتی ممکنه شرکت‌کنندگانی داشته باشی که به انجام این مطالعه روی پلتفرم‌های اجتماعی مشکوک و بی اعتماد باشن. با این حال، اگه بودجه‌ی بسیار محدودی داری، این ممکنه بهترین گزینه باشه.
میتونی از یک ابزار اختصاصی برای تحقیق استفاده کنی
این ابزارها رایگان نیستند مثل dscout Diary اما امکاناتی رو ارائه میدن که انجام یک مطالعه دفتر خاطرات موفق رو آسان‌تر و به طور کلی، موثرتر میکنه. یک ابزار هوشمند مطالعه دفتر خاطرات به شرکت‌کنندگان اجازه میده تا ورودی‌های چندرسانه‌ای رو ثبت کنن علاوه بر این این ابزار اپلیکیشن داره و به خوبی بر روی تلفن همراه هم کار میکنه. این ابزار یادآوری‌ها رو به شرکت‌کنندگان ارسال میکنه.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای انتخاب یک ابزار تحقیقاتی به صورت خاص، قابلیت مدیریت داده‌های کیفی هست. تلاش کنین به دنبال ابزاری باشین که امکان مرتب‌سازی، برچسب‌گذاری و صادر کردن داده‌ها رو به راحتی فراهم میکنه.
✓ در جذب شرکت‌کنندگان دقت کنین
هَدَفِتون این باشه که شرکت‌کنندگان کمتر اما بهتر رو جذب کنین. کسانی که مطمئن هستین اطلاعات با کیفیتی رو در اختیار شما قرار میدن.
تلاش کنین هدف درستی رو تعیین کنین و بالطبعِ اون جامعه هدف مناسبی رو برای تحقیقتون انتخاب کنین همینطور بر روی هر نیازی که دارین تمرکز کنین و تلاش کنین تا از هر گروه تعداد کمی از بهترین شرکت‌کنندگان رو جذب کنین که وقتی نتایج در کنار هم قرار میگیرن تصویر کاملی رو ارائه کنن.
سوالات شفاف و معقولی از شرکت‌کنندگان بپرسین و فراموش نکنین که به اونها پاداش منصفانه‌ای بدین و هر شرکت‌کننده‌ای که به نظر بی‌تفاوت اومد رو حذف کنین. به خاطر داشته باشین که بستگی به طول زمان کار، حتی اگه تعداد کمی شرکت‌کننده فعال داشته باشین میتونین مقدار زیادی داده جمع‌آوری کنین.
✓ تصمیم بگیرید که شرکت‌کنندگان چگونه ورودی را ثبت کنند
در اینجا چندین تکنیک مختلف وجود دارد که می‌توانید شرکت‌کنندگان خود را به سوی آنها هدایت کنید. ما به سرعت آنها را مرور میکنیم.
- فاصله زمانی مشخص مثلا هر ۳ ساعت یک بار در طول روز
- وابسته به رویداد مثلا ثبت در زمان رخ دادن رویداد
- ثبت در یک زمان مشخص به همراه ارسال اعلان به شرکت کننده
گام اول: یک تماس آموزشی برای تعیین انتظارات
مطالعات خاطرات برای شرکت‌کنندگان، نیاز به تنظیماتی دارن که شما باید اون تنظیمات و درخواست ها رو به شرکت کنندگان اطلاع و آموزش بدین. میتونید این کار رو به وسیله یک تماس آموزشی سریع برای بررسی فرآیند های ضروری انجام بدین و مطمئن بشین که…
- وظایف کوچک و بزرگ رو با مثال تکفیک و مشخص کنین
- ابزار مورد استفاده برای ثبت رویداد ها و وقایع رو مشخص کنین و اگر آموزشی لازم داره به شرکت کنندگان ارائه کنین.
- زمان مناسب برای ثبت رویداد ها با توجه به مواردی که در بخش قبلی گفتیم رو مشخص و تفهیم کنین.
- نوع ورودی‌هایی که انتظار دارین مثل عکس, ویدئو, صدا, نوشتار و … رو تعیین کنین به علاوه ویژگی های یک ورودی مفید رو به شرکت کننده تفهیم کنین.
- چگونگی تماس با خودتون رو مشخص کنین همینطور، خوبه که مطمئن بشین اطلاعات تماسی که برای شرکت‌کنندگان قرار دادید و راه تماس، بهترین راه برای دسترسی دو طرفه هست.
تعیین مقدار و ساختار ارائه پاداش رو مشخص کنین
مطالعات خاطرات زمان زیادی رو میطلبه پس احتمالاً بهتره به شرکت کنندگان مبلغی به عنوان پاداش یا دستمزد پرداخت کنین و قطعا باید این کار رو به گونه‌ای انجام بدین که انگیزه شرکت‌کنندگان رو افزایش بده.
نحوه پرداخت رو میتونین مقداری در ابتدا, مقداری در اواسط کار و مقداری رو در پایان قرار بدین یا حتی میتونین کارهای خلاقانه ای هم انجام بدین مثلا به ازای هر ثبت موردِ مفید مقداری پاداش اختصاص بدید. در هر صورت بستگی به بودجه شما برای انجام پروژه داره.
سمانه تصمیم می‌گیره برای مدت یک هفته یک گردش کاری برای مطالعه و تعامل شرکت‌کنندگان تنظیم کنه. او از ابزار آنلاین مطالعه خاطرات استفاده میکنه و به شرکت‌کنندگان یک زمان مشخص در روز رو یادآوری میکنه تا ورودی رو ثبت کنن.
در پایان هر روز، ورودی‌ها رو مرور میکنه و به شرکت‌کنندگان در تماسهای مکرر بازخورد میده. به علاوه یک جلسه تأمل بعد از مطالعه برای تفسیر نتایج برگزار میکنه و نتایج رو با تیمش به اشتراک می‌گذاره.
گام دوم: ثبت و پردازش
خب خوشحالم که میبینم گام اول رو سپری کردی و کارهای آماده‌سازی رو انجام دادی. اینجا چند تا سوال ممکنه در زمان شروع مطالعه پیش بیاد:
چطور باید با شرکت‌کنندگان ارتباط برقرار کنم؟
اصولاً باید از راه های متداول استفاده کنین به عنوان مثال ارسال یادآوری‌ها، ارائه راهنمایی برای وظایفی که ممکنه کمی پیچیده باشن و ارزیابی به موقع ورودی‌ها.
مهمتر از همه، باید به عنوان یک انسان، نه تنها یک پژوهشگر، با ورودی‌های شرکت‌کنندگان خودتون ارتباط برقرار کنین. اگه یک روز سختی رو در ثبت رویداد ها سپری کردن و به شما این موضوع را بازگو کردن، فقط به یک پاسخ خودکار مثلا “ممنون از شما” استفاده نکنین و به جای اون یک جمله عمیق تر و با احترام تری مثل “متاسفم که این رو شنیدم. قدردان زحمات شما هستم و امیدوارم نتیجه چنین کار جمعی برای همه ما تجربه ای زیبا باشه” جایگزین کنین که قطعا تاثیر گذار تر هست.
در زمان گرفتن ورودی های زیاد چه واکنشی نشون بدیم؟
همینطور که کارها پیش میره شما هم شروع به یادداشت برداری از نتایج کنین. اجازه ندین که اطلاعات به حدی جمع بشه که دیگه از کنترل شما خارج بشه و نتونین اونها رو مرتب سازی کنین. اگه ابزار مطالعه‌ی خاطرات استفاده میکنین و اون ابزار به صورت خودکار ورودی ها رو تبدیل به متن نمیکنه، ویدیوها و یا صوت های ورودی رو برای تبدیل به متن به شخص متخصص بسپارید و یا از ابزارهای تبدیل استفاده کنین. اجازه ندین که در داده ها فرو برین!
سمانه وقتی به داده‌هاش نگاه میکنه، می‌فهمه که برای بسیاری از کاربرانش، مشارکت در خبرها به صورت پیش فرض فعال نیست. اونها یک مقاله جالب از یک همکار دریافت میکنن یا روی یک عنوان در توییترشون کلیک میکنن و در واقع تعداد کمتری به یک برنامه، خبرنامه یا وب‌سایت خاص مراجعه میکنن. عموما به هیچ منبع خبری خاصی وفادار نیستن!
به علاوه متوجه شد که ۱۲ نفر از شرکت‌کنندگانش پاسخ‌هایی کوتاه و مختصر و البته مفید ارائه میکنن. بنابراین ۳ نفر رو که در مناطق مختلف، از نسل‌های مختلف و با نگرش‌های مختلف هستن رو انتخاب کرد تا چند سوال کوتاه از اونها بپرسه.
گام سوم: پیگیری و یادگیری بیشتر
اگه تاکنون کارها رو درست انجام داده باشین، احتمالا رابطه محکمی با شرکت‌کنندگان پیدا کردین پس برای گام سوم چند ایده دارم که باهاتون در میون میذارم:
✓ قرار مصاحبه با شرکت‌کنندگانی که بیشترین اشتیاق رو نشان دادن
با شرکت‌کننده هایی که بینش‌های منحصر به فردی ارائه کردن یک جلسه گفت‌وگوی ۳۰ دقیقه ای ترتیب بدید با اونها درباره کارهایی که انجام دادن صحبت کنین و تلاش کنین ارتباط عمیق تری باهاشون ایجاد کنین.
✓ از شرکت‌کنندگان نظر بپرسین
از شرکت کننده ها بپرسین که چه مواردی از مطالعه خوب پیش رفت؟ چه چیزهایی میتونست بهتر پیش بره؟ چه چیزهایی رو از ثبت جزئیات روزانه‌شان یاد گرفتن؟ این موارد میتونن طولانی باشن اما در عین حال میتونن باعث آشکار شدن تعصب های اون شرکت کننده بشن و در نهایت به بهبود مطالعات آینده کمک کنن.
✓ داده‌های کیفی رو با آمار کمی مقایسه کنین
یک روندی مشخص رو مشاهده کردین که تمایل دادین بیشتر اونو بررسی کنین؟ خب از اون چیزایی که در مدرسه تجربه کاربری و در چالش های مختلف یاد گرفتین استفاده کنین. یک نظرسنجی ایجاد کنین یا یک تست A/B انجام بدین. ببینین چه چیزهایی میتوننی از تحلیل داده‌ها یاد بگیرین.
گام چهارم: تحلیل و اشتراک‌گذاری
بزن بریم سراغ گام آخر 🙂
هنگامی که شما مطالعه کیفی انجام میدین، نیاز دارین که کمی عمیق تر به داده ها فکر کنین.
داده ها رو نگاه کنین, دنبال الگوها بگردین و شروع به ترکیب اونها کنین. ما تا الان درگیر انجام یک مطالعه خاطرات بودیم و حالا نوبت تحلیل میرسه باید با غربال کردن و درگیر شدن با تمام داده‌ها نکاتی رو پیدا کنیم که میتونن به ما در طراحی یک تجربه کاربری متناسب کمک کنن.
بهتره که چند نکته و تکنیک برای تحلیل داده ها بهتون بگم:
✓ شناسایی شرکت‌کنندگان برجسته
اگه به شرکت‌کنندگانی برخورد کردین که تحقیقات خاصی ارائه کردن یا به‌طور مختصر الگوهای بزرگتری رو نمایندگی میکنن، اونها رو با ستاره نشانه‌گذاری کنین چون قراره از اونها برای رهبری در فرایند ترکیب استفاده کنیم. بقیه داده ها از سایر کاربران رو به عنوان نقش آفرین های پشتیبان به کار ببرین.
✓ نشانه‌گذاری، ترکیب نشانه‌ها و جستجو
روش‌ها و شیوه‌های مختلفی برای نشانه‌گذاری داده‌های کیفی وجود داره که امکان داره الگوهای جالبی رو کشف کنیم که خیلی به درمون بخوره.
یک تکنیک اساسی:
- به داده‌های خودتون برین و ابتدا اونها رو برچسب گذاری کنین چون برچسب ها چیزهایی آشکار و قابل مشاهده هستن. به عنوان مثال، سمانه میتونه داده‌های خودش رو براساس نوع رسانه مرتب کنه و برچسب‌گذاری کنه:
“پادکست”، “اپلیکیشن”، “رسانه‌های اجتماعی”، “رادیو”، “خبرنامه”، “مجله”، “یوتیوب” و غیره. - سپس به نشانه‌گذاری برای موضوعات نامشخص بپردازین.
به عنوان مثال، سمانه میتونه “مفید”، “جالب”، “ناراحت‌کننده” یا “مزاحم” رو برچسب‌گذاری کنه. - بعد از اون ممکنه برچسب‌های متقاطع رو مشاهده کنین و این باعث بشه تا الگوهایی رو کشف کنین.
به عنوان مثال، ممکنه “اپلیکیشن” و “مزاحم” به طور متقاطع تکرار بشن. یا “جالب” و “یوتیوب”.
✓ با سهام‌داران دیدگاه‌های خودتون رو به اشتراک بذارین
احتمالا الان میگین که وای چقدر این کار پیچیده هست ولی خب باید بگم اشتباه میکنین چون این کارها فقط تمرین می‌خوان، و واقعا مفید هستن. اگه اهدافتون و طراحی مطالعه‌تون درست باشه، نتایجتون خیلی مهم واقع میشه. اطلاعاتی که بدست میارین رو با سهام داران پروژه در میون بذارین و اونها رو درباره روند انجام پروسه ها مطلع کنین.
یادتون باشه که زمانی برای بحث و مطالعه‌ی نتایج با تیمتون اختصاص بدین و نظرات اونها رو هم بشنوین.
✓ پایگاه داده تحقیقات رو ایجاد یا نتایج رو به اون اضافه کنین
اطمینان حاصل کنین که یک فضای اختصاصی و آسان برای نگهداری داده ها و نتایج تحقیقات وجود داره و امکان به اشتراک گذاری اونها بین سایر همکاران شرکت فراهم هست.
سمانه چند روز از تقویمش رو برای درک بهتر اطلاعاتی که جمع آوری کرده صرف میکنه. او داده‌های خام رو با تیمش به اشتراک میذاره و انها رو به یک جلسه دعوت میکنه برای اینکه نتایج رو جمع بندی و خلاصه سازی کنن.
در نهایت، اونها برخی از راه‌های مهمی رو که میتونن از داده‌ها استفاده کنن رو انتخاب میکنن. لازمه که در کوتاه مدت برخی از داده ها با هم ادغام بشن و برخی حذف بشن تا اطمینان حاصل بشه که اپلیکیشن او به طور ساده و شفاف کار میکنه.
حالا کافیه که سمانه با توجه به نتایج تحقیقاتش, رو به همراه راهکار حل مشکلات به همکارانش در واحد های طراحی و فنی ارائه کنه.
نتیجه گیری
مطالعات خاطرات, میتونه زمان، انرژی و منابع بسیاری رو صرف کنه اما همینطور که متوجه شدین ما رو به بسیاری از یافته‌ها و اطلاعاتی متصل میکنه که برای ما بسیار ارزشمند هستن.
اگر تجربه ای در انجام این روش دارید خوشحال میشم با من و سایر دوستانتون در مدرسه تجربه کاربری به اشتراک بذارین 🙂
