در طراحی محصول و طراحی تجربه کاربری, شناسایی مشکلات و نحوه برخورد با اونها عموما بسیار حائز اهمیته و شناختن صحیح و دقیق مشکل میتونه ما رو به راه حل های مناسبی سوق بده. اینکه یک مشکل میتونه به سادگی حل بشه یا یک مشکل واسش راه حل مناسبی پیدا نمیشه میتونه این مشکلات رو در دو گروه مختلف قرار بده که بالطبع نحوه رفتار ما با اون مشکلات هم میتونه متفاوت باشه. در این اموزش ux میخوایم درباره مشکلاتی که به نظر میرسن قابل حل نیستن Wicked Problem صحبت کنیم.
مشکلات شرورانه یا Wicked Problems چی هستن؟
مشکلات شرورانه یا Wicked Problem ها مشکلاتی هستن که با بسیاری از عواملِ وابسته به هم روبه‌رو هستن و به نظر میرسه حل کردن اونها غیرممکن باشه و دلیلشم اینه که در چنین مشکلاتی ما با عوامل عموما ناقص، در حال تغییر و دشواررو به رو هستیم اما حل Wicked Problem ها عموما نیازمند درک عمیق از ذی‌نفعان پروژه و استفاده از یک رویکرد نوآورانه به وسیله Design Thinking هست. به عنوان مثال میتونیم به مسائل پیرامون بهداشت و آموزش به عنوان مشکلات شرور اشاره کنیم.
عموما مشکلات شرور ویژگی‌های خاصی دارن یا در واقع یک لیست کامل از ویژگی‌ها رو دارن. به عنوان مثال یکی از اونها مربوط به منحصر به فرد بودنه البته این به این معنا هم نیست که نمیتونیم از موارد قبلی یا تجربیات گذشته خودمون برای حل اونها استفاده کنیم اما نمیتونیم فقط راه حلی که از مسئله قبلی که پیش اومده برای حل این مشکلات شرورانه استفاده کنیم پس در حقیقت هر کدوم از مشکلات شرور، باید به صورت جداگانه بررسی بشن چون فورمول قطعی برای حل اونها وجود نداره که در واقع مشخص کنه مشکل چیه! و این خودش یه مشکل دیگه هست که نمیتونیم بفهمیم مشکل چیه!
در این شرایط روش های حل مسئله نامحدوده پس طبیعیه که با یکی دو تا ایده نمیشه مشکل رو برطرف کرد. این مشکلات دشوار هستن و به همین دلیل نیاز به اندیشه خلاقانه ای هم دارن تا بتونیم اونها رو به عنوان مسئله حل کنیم.
مشکلات Wicked از کجا اومدن و چه ویژگی هایی دارن؟
اصطلاح “مشکل شرور” برای اولین بار توسط هورست ریتل Horst Rittel، نظریه‌پرداز و استاد روش‌های طراحی در مدرسه طراحی Ulm، آلمان، ابداع شد. در مقاله “دلیل‌های موجود در یک نظریه عمومی برنامه‌ریزی“، او ده ویژگی اصلی مشکلات شرور رو به این شکل توضیح داده:
- برای مشکل شرور فرمول قطعی وجود نداره.
- مشکلات شرور قاعده توقفی ندارن، به این معنا که هیچ راهی برای مطمئن شدن از اینکه راه حل شما نهایی هست، وجود نداره.
- راه‌حل های مشکلات شرور درست یا غلط نیستن؛ فقط میتونن خوب یا بد باشن.
- هیچ آزمون فوری برای یک راه‌حل برای مشکل شرور وجود نداره.
- هر راه‌حل برای مشکل شرور یک عمل “یکباره” هست؛ چون هیچ فرصتی برای تجربه کردن از طریق آزمون و خطا وجود نداره، هر تلاش به شدت مهم و تاثیر گذار روی جمع بسیار عظیمی از کاربرانه.
- مشکلات شرور تعداد مشخصی راه‌حل پتانسیلی ندارن.
- هر مشکل شرور در اساس منحصر به فرد هست.
- هر مشکل شرور میتونه به عنوان علامتی از مشکل دیگه در نظر گرفته بشه.
- همیشه بیش از یک توضیح برای یک مشکل شرور وجود داره؛ چون توضیحات به شدت متفاوت, بستگی به دیدگاه افراد دارن.
- برنامه‌ریزان/طراحان حق ندارن که اشتباه کنن و باید به طور کامل مسئولیت اعمال خودشون رو بپذیرن.
چند مثال از مشکلات شرورانه
- گرمایش جهانی Global heating
- بی خوانمان ها Homelessness
- تحول یک مدرسه که به طور مداوم و بلندمدت در عملکرد ضعیف هست
با توجه به مواردی که گفتیم, مشکلات شرور رو میتونیم در گروهی قرار بدیم که علاوه بر اینکه خود مشکل مشخص نیست دقیقا چی میتونه و پیدا کردن اون دشوار هست, پیدا کردن راه حل مناسب که مشکل رو به صورت قطعی حل کنه وجود نداره.
اگه شما هم تجربه ای در رو یارویی با این مشکلات دارین در کامنت ها با ما در میون بذارین 🙂
